Het onverwachte heeft plaatsgevonden. De jarige David Bowie verraste de hele wereld vandaag op de ultieme traktatie: een nieuwe website, een gloednieuwe single en het vooruitzicht op een compleet nieuw album in maart. “Retired, my ass”, zoals gitarist Earl Slick het vandaag op zijn Facebook pagina verwoordde. Het album heet The Next Day en is in Nederland vanaf 12 maart te koop. De single die vanaf vandaag te downloaden is heet ‘Where are we now’ en is vergezeld van een intrigerende video. Even analyseren!
De videoclip is in twee dagen geschoten en gemaakt door de bevriende kunstenaar en fotograaf Tony Oursler, en laat een rommelige kamer/atelier (in het echt de ruimte van Oursler) zien met op een tafel een siamese tweeling als knuffel met de hoofden van Bowie en een dame erop geprojecteerd. De lyrics en de geprojecteerde videobeelden achter de knuffel gaan over Berlijn, de stad die Bowie zoveel goeds heeft gebracht van 1976 tot 1979. Net als de “Berlijn-trilogie” Low, “Heroes” en Lodger (ik heb de drie albums hier uitgebreid behandeld) is het nieuwe album weer geproduceerd door Tony Visconti en doet de muziek -sfeervol, somber, traag -denken aan die periode.
Heroes Part II
‘Where are we now?’, vraagt Bowie zich af. Hoe is dat op te vatten, naast het feit dat de film Moon van regisseur Duncan Jones en zoon van Bowie, begint met deze woorden? Iedereen die Berlijn kent uit de tijd van de tweedeling West-Oost en daarna heeft de uitdrukking vast wel eens gebezigd: “Where are we now?” oftewel: “Waar zijn we nu? Welk verdwenen stukje Berlijn was hier op de kaart?” Dat gepuzzel. Een andere uitleg kan zijn: waar zijn we nu, zoveel jaar na het Berlijn dat Bowie kende in de jaren ’70. Of zoveel jaar na de val van de Muur? De hoofdpersoon neemt de trein van Oost-Berlijn (Potsdamer Platz) naar West-Berlijn (der Dschungel (een nachtclub) op de Nurnberger Strasse) en verliest zich in de tijd terwijl hij de “doden uitlaat”. Wie zijn de doden? De slachtoffers van de Muur? Mensen die hem persoonlijk zijn ontvallen? En ons? Een lied over vergankelijkheid. Oost- en West-Berlijn als metafoor voor zinloze scheiding en verlies.
Helen Pidd loopt op de site van The Guardian alle plekken in Berlijn die Bowie behandelt even langs, erg interessant.
De dame naast Bowie zegt niets. Ze staart wat voor zich uit en lijkt af en toe te glimlachen. Wie is ze? Ze lijkt wel wat op Björk. Maar dat slaat nergens op. Is het simpelweg de vrouw tegen wie de hoofdpersoon praat? Of moeten we het verder zoeken en de link met de Berlijnse Bowie in de jaren ’70 leggen. Dan zou het wel eens Coco kunnen voorstellen, Bowie persoonlijke assistente sinds begin jaren ’70 en de eigenaar van de hond die hier en daar rondloopt in de ruimte. De actrice is in elk geval Jacqueline Humphries, de vrouw van Tony Oursler die de clip maakte. En waarom zitten de twee personen aan elkaar vast? Ter versterking van de metafoor van de Muur? Of zijn het gewoon de twee geliefden bij de Muur uit “Heroes”?
Zoals iemand in de onvolprezen Facebook-groep ‘Over Bowie lullen‘ terecht opmerkte (Remco!): Als je ‘Where are we now?’ beschouwt als ‘Heroes part II’ valt op hoeveel tragische berusting erin zit, in tegenstelling tot de emotionele onverzettelijkheid van ‘Heroes’. Dat klopt. De breekbare stem van een oude moegestreden man sluit hier goed bij aan.
T-shirt
Dan is er nog het t-shirt dat Bowie aan heeft op 3’03”: M/S Song of Norway. What’s with that? Een knipoog naar het lolly-incident in Noorwegen (Bowie kreeg tijdens een concert een lolly in zijn oog geworpen)? Een eerbetoon aan de slachtoffers van het drama in Utøya? Promotie voor een cruiseschip? Het meest aannemelijk lijkt het te slaan op de klassieke operette ‘Song of Norway’, gebaseerd op een boek van Milton Lazarus. Ironisch genoeg verliet zijn grote liefde, Hermionne Farthingale hem in 1969 om te acteren in een film: Song of Norway.
Een geweldig nummer van een fantastisch artiest, die na 10 jaar geen nieuw werk te hebben uitgebracht wéér weet te verrassen en de opnameperiode en alles er omheen geheim heeft kunnen houden. Knap in deze tijd van instagrammetjes, twitter en gossip. Wie had gedacht dat er nog een nieuw album aan zou komen. En heb je de cover van dat album al gezien? Een behoorlijk gewaagd artwork, waarin de “Heroes”-hoes wordt gerecycled en voorzien van een groot wit vlak met de tekst ‘The next day’. Nog een link naar zijn Berlijnse periode. De designer Jonathan Barnbrook zelf geeft tekst en uitleg.
Man, wat een dag. En dat een maand na het verschijnen van mijn eigen Bowie-tribute:
Haha, jij haalt er duidelijk meer uit dan ik. Ik dacht alleen dat de VVV van Berlijn vast blij is met het nummer. En dat het een vrij slecht raadsel is, where are we now? In Berlijn natuurlijk! Duh. En dat het een stom einde heeft. Aanzwellend en dan fade out. Raar. Dus bedankt voor je tekst en uitleg, dat geeft in elk geval context! En verder een sferisch nummer inderdaad. Artikel Guardian en uitleg cover geven het ook nog meer lading. Topdag voor jou! Maak dat Bowie project van je af, scoor je vast een viral mee 🙂
Mooie analyse, Menno. In de loop van de dag is er steeds meer ontdekt, zoals dus de identiteit van de ‘siamese’ vrouw die aan Bowie vastzit en de uitleg van de ontwerper van de albumhoes. Persoonlijk vind ik de singlehoes interessanter dan de albumhoes, omdat die een nieuwe foto van Bowie verbergt. Wellicht worden beide beelden gecombineerd in een klaphoes van de elpee, of in het albumboekje.
Vormgever Jonathan Barnbrook zegt: “We understand that many would have preferred a nice new picture of Bowie but we believed that would be far less interesting and not acknowledge many of the things we have tried to discuss by doing this design.” Die mening deel ik niet. Bowie is tien jaar uit de spotlights geweest, ouder geworden (zelfs terminaal ziek verklaard) en hij zingt nu ook over verleden en verlies. Daar zou een portretfoto heel goed bij hebben gepast. Wellicht dat de verborgen single-foto onthuld toch nog een plek krijgt in het artwork van ‘The Next Day’.
Ja maar de portretfoto is er ook, zie helemaal bovenaan. Ik neem aan dat er ook zo een in het boekje verschijnt?
Mooie foto inderdaad. Die komt ook vast terug in het boekje. Ik ben alleen ook heel erg benieuwd naar de foto die schuilgaat achter de single-hoes. Volgens mij is dat een heel stijlvolle closeup.
http://backtothesixties60.blogspot.be/2012/12/the-girl-with-mousy-hair-hermione.html
Bowie is de mol, feit.