Een voordeel van de pandemie en thuiszittende kunsthistorici is dat ik nu webinars kan volgen, te weten Kunstgeschiedenis en Symboliek in de kunst. 16 Lessen/32 uren tezamen en ongelofelijk interessant. Gister werd deze gravure van Albrecht Dürer behandeld die nogal indruk op me maakte. Ook best wel kerstig toch? Past wel op deze dag.
Voor zij die het niet kennen: het heet ‘Melencolia I’ en is gemaakt in 1514, zie het jaartal bijvoorbeeld grappig verstopt in het magische vierkant en natuurlijk rechtsonder op de prent. Het is gemaakt tijdens de Renaissance en is het ultieme voorbeeld van de Homo Universalis, de mens die al zijn/haar faculteiten en vaardigheden ontwikkelt, dus bijvoorbeeld een goed ontwikkeld atletisch lichaam, maar ook een scherp verstand en bekwaamheden op veel gebieden, met name in de kunsten.
We zien hier een vrouw met vleugels. Het is geen engel maar meer bedoeld als allegorisch personage. Ze kijkt nogal verveeld of melancholisch zoals de titel reeds verklapt. Melancholie werd in die tijd gelijkgesteld aan genialiteit. Dus zwartgallige, teneergeslagen, bijna cynische mensen staan in de kunst vanaf die tijd staan dus vaak symbool voor intellectualiteit.
Dat is ook de reden dat de hond afgebeeld wordt als mager enuitgemergeld. Zo’n beest voeden heeft zo’n geniale figuur toch helemaal geen tijd voor? Verder zien we allemaal gereedschap op de grond liggen die ongebruikt zijn, waarmee de kunstenaar een statement wil maken over de zeven vrije kunsten, waar toendertijd schilderkunst nog niet onder viel. Wat daar wel onder viel was o.a. meetkunde, rekenkunde en grammatica, wat we dan ook volop om de dame heen zien: een passer, een zandloper, een magisch vierkant en de polyeder, een veelvlak of afgeknotte driehoekige trapezoëder. En als je goed kijkt is er en portret in deze polyeder te ontwaren. Een zelfportret van Dürer? Gaat deze prent stiekem over hemzelf?
Er is nog zoveel meer te zien, zoals sleutels (macht), een geldzakje (rijkdom), een engeltje (of putto) en felle lichtbron, wat wellicht een komeet is (die in 1471 zichtbaar geweest moet zijn).
Enfin, fascinerende materie vind ik. Ga ik nu even verder in De School van Athene duiken. Fijne kerstdagen!
